Nieuwe kleuren, nieuw licht: de galerieruimten van de Hamburger Kunsthalle na de renovatie

Na een grondige renovatie presenteren de galerieruimten van de Hamburger Kunsthalle zich in frisse kleuren en sprankelend LED-licht van ERCO. Het was opnieuw de uitstekende lichtkwaliteit die de keuze voor de lichtwerktuigen uit Lüdenscheid onderbouwde.

De Kunsthalle Hamburg (Kunsthal Hamburg/Hamburger Kunsthal) beschikt over één van de meest belangrijke kunstcollecties van Noord-Duitsland - zowel in kwalitatief als in kwantitatief opzicht. Het in de 19e eeuw gestichte museum ligt in de Hanzestad in het midden tussen het Centraal Station en de Alster. Het bestaat uit drie markante gebouwen die architectonisch van elkaar losstaan en toch nog met elkaar zijn verbonden: het in 1869 opgeleverde eerste gebouw, het tussen 1909 en 1921 opgerichte tweede gebouw alsmede de in 1996 geopende galerie van het heden. Nadat in het afgelopen jaar een volledige renovatie van het museumcomplex werd voltooid, straalt de Kunsthal nu in een frisse, hedendaagse glans. In het belangrijkste gedeelte van het museum, de galerieruimten, speelt daarbij het licht van ERCO een wezenlijke rol.

De modernisering van de Hamburger Kunsthal die tussen 2014 en 2016 dankzij een schenking van het stichtingsechtpaar Dorit en Alexander Otto en onder de planmatige leiding van het Hamburger bureau LH Architekten werd uitgevoerd, omvatte talloze verbouwings-, uitbreidings- en renovatiemaatregelen. Veel openbare aandacht in het kader van deze werkzaamheden kreeg de terugplaatsing van de hoofdingang naar het eerste gebouw en het daarmee verbonden nieuwe ontwerp van de tentoonstellingszones respectievelijk de routing door het gebouw. Maar ook de nieuwe wandkleuren in de galerieën van de beide bestaande gebouwen baarden opzien, net als de vernieuwing van de verlichting in deze tentoonstellingsruimten, die gepaard ging met een grootschalige omschakeling naar LED-licht.

Korte formulering van het lichtconcept: wallwashing plus accenten

Het verlichtingsconcept voor de galerieruimten van de Kunsthal ontstond uit de samenwerking van de curatorteams, de ECE en de technisch manager van de instelling, Ralf Suerbaum. In het kort kan dit worden herleid naar de formule „Basisverlichting door wallwashing plus accenten op kunstwerken”. De wallwashing vormt de basis van de lichtoplossing voor de galerieruimten en ondersteunt de oriëntatie in de ruimte. De precies op individuele schilderijen gerichte spots plaatsen de kunstwerken op de voorgrond. Licht en lichtsterkte bevinden zich altijd daar, waar ze nodig zijn. De ruimte maakt daarbij een rustige en harmonieuze indruk. Effecten met dramatiek en spectaculaire ensceneringen zijn bewust niet toegepast.

Gelijkmatige wallwashing als beslissingscriterium

De beslissing voor het gebruik van lichtwerktuigen van ERCO bij de implementatie van dit concept werd genomen op basis van een proefopstelling op locatie. Het doorslaggevende criterium waren de lichtkwaliteit en vooral de gelijkmatigheid van de lichtverdeling bij de wallwashers. „Bij het onderwerp Wallwashing is ERCO technisch superieur aan alle concurrenten op de markt”, zo vat Ralf Suerbaum het resultaat van de Bemusterung samen. Daarvoor stelt hij de lenzensystemen van ERCO en de zorgvuldige selectie van kwalitatief hoogwaardige LED's verantwoordelijk. Ook wanneer energetische overwegingen bij de beslissing voor lichtwerktuigen van ERCO aanvankelijk geen rol speelden, is Suerbaum echter trots op de constatering dat in de met wallwashers van ERCO uitgeruste galerieruimten het stroomverbruik met precies 50% werd verlaagd - en dat, zoals hij benadrukt: „bij een aanzienlijk hoogwaardigere verlichting van de zalen en de daar gepresenteerde expositiestukken.”

In de Hamburger Kunsthal worden voor de wallwashing ERCO Light Boards met de lichtverdeling wallwash en een aansluitvermogen van 30 watt ingezet. In kleinere ruimten werd als alternatief een beroep gedaan op Light Boards met oval flood-lenzen en een aansluitvermogen van 15 watt. Voor de accentuering van de schilderijen wordt de keuze gemaakt voor Optec spots die, afhankelijk van de afstand ten opzichte van het kunstwerk, een aansluitvermogen van 5 watt of 9 watt hebben en overwegend zijn uitgerust met narrow spot-lenzen. Alle armaturen hebben een spectrum met de warmwitte lichtkleur van 3000 kelvin. Suerbaum onderbouwt deze fundamentele beslissing met het karakter van de collectie en de architectuur van het museum. Volgens zijn inschatting zou neutraalwit licht in dit kader een te koele en technische uitstraling hebben.

Met het resultaat van de re-lighting zijn zowel de verantwoordelijken van de Kunsthal als het publiek zeer tevreden. Zoals Suerbaum vermeldt, karakteriseren de bezoekers de nieuwe oplossing van het museum als „fris” en „veel chiquer”. De galerieruimten krijgen daardoor enerzijds een nobel en waardig effect en anderzijds echter ook een prettig frisse, vriendelijke en uitnodigende uitstraling. Persoonlijk had hij gewenst om voor de optimalisatie van de lichtoplossing hier en daar de spanningsrails anders te plaatsen. Vanwege de monumentenzorg moest hier tot dusver een compromis worden gesloten. In totaal, dat staat nu ook voor hem vast, was de lichtkwaliteit van de Kunsthal nog nooit zo overtuigend als vandaag de dag.

Projectgegevens

Opdrachtgever: Hamburger Kunsthalle, Hamburg / Duitsland
Architectuur: LH Architekten, Hamburg / Duitsland
Projectmanagement en algemene planning: ECE, Hamburg / Duitsland
Lichtplanning: ECE, Hamburg / Duitsland
Fotografie: Frieder Blickle, Hamburg / Duitsland

Producten: Light Board, Optec
Fotoverwijzing: © ERCO GmbH, www.erco.com, fotografie: Frieder Blickle