Nieuw Nationaal museum Qatar: een unieke symbiose tussen oud en nieuw met galerieën voor tijdelijke tentoonstellingen, museumshops en café-interieurs die worden verlicht met licht van ERCO

Een woestijnroos van 40.000m²: het nieuwe Nationaal museum Qatar dat werd ontworpen door de Franse architect en Pritzker-winnaar Jean Nouvel, opent het culturele erfgoed van het woestijnschiereiland voor de wereld. In het nieuwe museum in Doha dat op een bijzondere wijze met vorm en schaal speelt, verlicht ERCO galerieën voor tijdelijke tentoonstellen, alsmede museumshops, restaurants en cafés.

De permanente galerieën van het museum nodigen bezoekers uit om zich onder te dompelen in de geschiedenis en cultuur van Qatar, een land waar de traditie diep is verankerd en de vooruitgang aan het stadsbeeld is af te lezen. De symbiose tussen oud en nieuw weerspiegelt zich ook in het karakter van het nieuwe museum dat het verleden eert en de toekomst celebreert. Gedurende een bouwperiode van meerdere jaren schiep Jean Nouvel een ongeëvenaarde architectuur: geïnspireerd door een woestijnroos, een natuurlijk fenomeen, waarbij zich onder droge, zanderige omstandigheden bladachtige kristallenclusters vormen, bestaat het nieuwe museumcomplex uit 76.000, in elkaar grijpende betonvezelplaten van verschillend formaat. Het nieuwe museum op de zuidpunt van de promenade van Doha toont op een areaal met een grootte van
1,5 mln. m² de historie van Qatar in drie bedrijven. Een reis door de tijd, waarbij de museumbezoekers ruim 2,7km overbruggen.

Kunst maakt een belevenis van geschiedenis

Elf galerieën verhalen in chronologische volgorde van de geschiedenis van Qatar, te beginnen met galerieën over het ontstaan, de traditie en cultuur van de Arabische Golf tot en met de oprichting van de staat en de historisch ingrijpende ontdekking van aardolie. Tot de meest indrukwekkende expositiestukken behoren een pareltapijt uit Baronda, dat met meer dan 1,5 miljoen golfparels, robijnen en diamanten is geborduurd, alsmede de Al Zubarah Koran, het oudste in Qatar gemaakte exemplaar. In het museum kunnen bovendien ook werken van lokale en internationale kunstenaars worden bewonderd, die de geschiedenis van Qatar interpreteren.

Van de galerie tot en met de shop: perfect licht voor buitengewone ruimten

Licht is één van de essentiële vormgevingselementen in het nieuwe Nationale museum - het benadrukt materialen, bekrachtigt kleuren, tekent vormen na en wekt ruimten tot leven. Daarvoor gebruiken de tentoonstellingsmakers van de galerieën voor tijdelijke tentoonstellingen ERCO Parscan armaturen. Met negen verschillende lichtverdelingen en vier maten is de armatuur voor spanningsrails bij uitstek geschikt voor wisseltentoonstellingen. Niet alleen de ontwerpers van de tentoonstellingsgedeelten volgen deze hoge eis aan het licht op. Ook voor de architecten en lichtplanners van Koichi Takada Architects, verantwoordelijk voor de architectuur van de museumshops, cafés en restaurants, was het belangrijk om met licht ruimten te kunnen vormgeven en daarbij te voldoen aan de eigen hoge eisen aan visual comfort. Door de complexiteit van de architectuur kwamen ze bij de planning tegenover enkele uitdagingen te staan. „Ruimten hebben hoeken, wanden zijn gewelfd, plafonds zijn gebogen. Het was lastig om de architectuur aan de hand van de tekeningen tweedimensionaal vast te leggen. Er kon nauwelijks een beroep worden gedaan op traditionele lichtplanningsprincipes. Daarom hebben we het licht op het interieur gericht en met veel spotlicht gewerkt“, aldus directeur Koichi Takada.

De museumshops zijn indrukwekkend met hun gewelfde, houten wanden en plafonds, die als fijne zandduinen door de ruimten meanderen. Vormen uit de natuur zijn opgenomen in de architectuur, licht van ERCO versterkt de dynamiek van de vloeiende structuur. De ontwerpers vonden daarvoor hun inspiratie in de lichtgrot van Dahl Al Misfir. De 40 meter diepe grot is een heiligdom in het hart van Doha en bestaat uit vezelachtige gipskristallen, die licht fosforescerend oplichten. Om deze magie en hun dynamische lichteffect op de ruimten over te dragen, maakten Koichi Takada Architects gebruik van Gimbal inbouwspots met breed stralende lichtverdelingen, zoals wide flood (49°) en flood (29°), alsmede van Parscan spots met smal bundelende narrow spot lichtverdeling. Dankzij de cardanische ophanging van de Gimbal plafondinbouwarmaturen is het mogelijk om deze in elke willekeurige richting uit te lijnen. In combinatie met de 6° smalle narrow spot lichtverdeling van de Parscan spots ontstaat zo bij de shopverlichting een spannend spel van flexibiliteit en hoge lichtsterkte.

De cafés en restaurants hebben elk een decoratief thema. In Café 875 doen de lichtbeige wanden en designelementen, door Quintessence Inbouwspots in warmwit licht gedompeld, denken aan het uiterst zeldzame 21-karaats goud, dat voor de traditionele sieraden in Qatar wordt gebruikt. Het Juman Restaurant op de 4e verdieping pakt thema's op die typerend zijn voor het land, zoals parelduiken. Ruim vier miljoen parels hangen aan het plafond, alsof ze zijn gevangen in vissersnetten. Bij elk zuchtje lucht beginnen ze te dansen. In het licht van Quintessence Inbouwspots en kleine Starpoint downlights ontstaat zo een magisch, fascinerend, dynamisch schouwspel als in een onderwaterwereld. „Wij willen de identiteit van Qatar tot in de finesses weerspiegelen. Daarvoor hebben wij gedurende de 8-jarige realisatiefase met Qatari's gesproken over hun leven in het emiraat. Deze persoonlijke inkijkjes vormden de basis voor onze ontwerpen“, vertelt Koichi Takada.

Energie-efficiëntie - van de armatuur tot en met de architectuur van het gebouw

Nouvel's woestijnroos is zo ontwikkeld dat koelingskosten in het gebouw worden verlaagd. De holle ruimten tussen de schijven fungeren als thermische bufferzones; de talloze vooruitstekende gedeelten vormen schaduwrijke gebieden aan de façade. Met de ERCO LED-lichtwerktuigen werd tevens gekozen voor lichtoplossingen die uiterst zorgvuldig omgaan met de natuurlijke hulpbronnen en een zeer geringe warmteontwikkeling hebben. Voordat de samenwerking met ERCO gestalte kreeg, vonden de ontwerpers het belangrijk om de armaturenfabrikant te leren kennen. „We hadden gezamenlijke workshops, waarbij we de producten leerden kennen en ervaringen konden uitwisselen over vergelijkbare projecten. ERCO heeft ons gedurende de planning de vrijheid gegeven om out of the box te denken. Voor ieder nieuw uitgangspunt werd snel de passende productoplossing gevonden. De liefde voor goed design en de hoge kwaliteitseis verbinden ons“, vat Koichi Takada samen.

Nouvel brengt de diep gewortelde band van Qatar met natuur, woestijn en zee op een unieke manier tot uitdrukking. Uniek in de waarste zin des woords. De bladeren van een woestijnroos zijn als vingerafdrukken; geen enkel blad is hetzelfde. Iedere roos is uniek. Net als dit museum.

De film over het project: <a href="https://youtu.be/J5g4HFWbH3Y">https://youtu.be/J5g4HFWbH3Y</a>

Projectgegevens

Opdrachtgever: Qatar Museums Authority
Architectuur: Ateliers Jean Nouvel, Parijs/Frankrijk
Interieurarchitectuur & lichtplanning voor museumshops en restaurants: Koichi Takada Architects, Sydney/Australië
Fotografie: Gavriil Papadiotis

Producten: Gimbal, Parscan, Quintessence, Starpoint
Fotoverwijzing: © ERCO GmbH, www.erco.com, fotografie: Gavriil Papadiotis