Licht, architectuur en duurzaamheid bij de uitbreiding van een cultureel icoon - São Paulo Museum of Art (MASP)

Het São Paulo Museum of Art (MASP), één van de meest belangrijke culturele symbolen van Brazilië, is aan een nieuwe fase begonnen met de inauguratie van het Pietro Maria Bardi-gebouw, de grootste uitbreiding sinds ze in 1968 verhuisden naar het emblematische gebouw dat werd ontworpen door Lina Bo Bardi. Als Italiaans-Braziliaans architect liet Bo Bardi diepe sporen na in de moderne Latijns-Amerikaanse architectuur met een visie die functionaliteit, toegankelijkheid en maatschappelijke betrokkenheid combineerde. Zijn ontwerp van het MASP, verhoogd op rode pilaren met een "vrije opening" die fungeert als een openbare ruimte, is vandaag de dag een symbool van São Paulo.

De uitbreiding, geleid door METRO Arquitetos Associados, respecteert de schaal en de taal van het oorspronkelijke gebouw en vermijdt te concurreren met zijn monumentale karakter. De nieuwe massa, een sober prisma op een transparant fundament, is door middel van een onderdoorgang met het MASP verbonden, die de functionele integratie tussen de twee gebouwen faciliteert, waardoor het verkeer van de bezoekers en het vervoer van de kunstwerken worden geoptimaliseerd. Deze transformatie vormde een dubbele uitdaging: om een oud woonblok aan te passen aan de hedendaagse eisen van het museum en om een nieuw museum te creëren dat de dialoog aan zou gaan met het architecturale en symbolische erfgoed van Bo Bardi.

"De grootste uitdaging was ongetwijfeld het ontwerpen van een gebouw dat een uitbreiding vormt van het iconische hoofdkantoor van architecte Lina Bo Bardi en tegelijkertijd op respectvolle wijze in dialoog treedt met de architectuur ervan." (Miriam Elwing, projectmanager MASP)

Duurzame architectuur en verantwoordelijk design

Eén van de meest opvallende elementen van het nieuwe gebouw is zijn geperforeerde en met metaal beklede façade die fungeert als een beschermende "huid". Deze architecturale oplossing regelt de inval van natuurlijk licht, vermindert de thermische belasting en verbetert de energie-efficiëntie, waardoor het airconditioningsysteem wordt ontlast. Met eenvoudige vormen en duurzame materialen weerspiegelt het tijdloze design een duurzaamheid die niet alleen maar technisch is: het gaat om architectuur die is ontworpen om te blijven bestaan, zonder de noodzaak voor grote ingrepen in de toekomst.

Het project heeft de LEED-certificering gekregen dankzij zijn intelligente ventilatiesystemen, zijn efficiënte thermische mantel en de respectvolle integratie in de stedelijke omgeving. Deze visie op duurzaamheid ligt in lijn met de waarden van ERCO die de verlichtingstechnologie heeft ontworpen voor duurzaamheid, efficiëntie en flexibiliteit.

Museumverlichting: precisie, comfort en veelzijdigheid

De verlichting van het nieuwe MASP is ontwikkeld door de verlichtingsstudio van Fernanda Carvalho en de studio van Paula Carnelós (Acenda) met een technische en curatoire benadering die prioriteit geeft aan visueel comfort en de conservering van de werken. De galerieën hebben met een heldere hoogte van 4,95 meter een royale ruimtelijke uitstraling, terwijl het licht de bezoeker zonder verstoring vergezelt.

De Eclipse armaturenfamilie van ERCO werd gekozen voor zijn aanpassingsvermogen: een enkele topologie kan worden gebruikt om een grote reeks effecten te bereiken, van uniforme wallwashing tot accentverlichting van vitrines en sculpturen. Dankzij de onderling wisselbare optische systemen, accessoires en dark light-technologie stelt Eclipse het licht in staat om op elk werk en elke ruimte te worden afgesteld zonder de noodzaak om verlichtingsarmaturen te wisselen, wat zijn duurzame aard versterkt.

"Vanaf het begin lag de prioriteit bij de lichtkwaliteit en flexibiliteit. We hebben een systeem ontwikkeld waarmee verschillende omgevingen en lichtontwerpen kunnen worden geconfigureerd." (Fernanda Carvalho + Paula Carnelós, lichtontwerpers)

In de rode ruimte die is gewijd aan het vertellen van het verhaal van het MASP, werd een evenwichtige verlichting bereikt tussen de algemene verlichting van de ruimte en de accentverlichting van de vitrines. Het uiterst accurate werk van het van bovenaf verlichten van de vitrines met sterktes die gelijkwaardig zijn aan die op de wanden, maakte het mogelijk om een visuele samenhang te creëren zonder dat het nodig was om het vermogen te verhogen, zelfs op dieprode oppervlakken. Deze strategie die is gebaseerd op de principes van de menselijke visuele waarneming, maakte het mogelijk om een hoge efficiëntie te realiseren bij verlaagde lichtsterktes.

Dankzij de dark light-technologie loopt de bezoeker rond door de ruimte en profiteert van het visuele comfort, bekijkt de werken op zowel de wanden als in het midden van de ruimtes zonder verblinding. Door het plafondraster kunnen armaturen flexibel worden gepositioneerd en wordt de lichtbundel aan elke constructieplaats aangepast, zelfs wanneer deze niet op de wand is gemonteerd. Dit aanpassingsvermogen is cruciaal in een museum dat zijn tentoonstellingsnarratief voortdurend wijzigt.

"De creatieve vrijheid die het nauwkeurige en flexibele verlichtingssysteem biedt, versterkt de status van het museum als internationaal referentieproject." (Fernanda Carvalho + Paula Carnelós, lichtontwerpers)

Bovendien zijn de armaturen van ERCO ontworpen voor een gebruikslevensduur van meer dan 20 jaar. Het design reageert op criteria van functionaliteit en lange levensduur, niet op modegrillen. Dankzij deze filosofie kan het verlichtingssysteem in de loop der tijd actueel en efficiënt blijven en zich aanpassen aan de veranderende behoeften van het museum zonder zijn esthetiek of prestaties aan te tasten.

Een museum voor de toekomst

Met vijf nieuwe galerieën, educatieve ruimtes en een uitgebreide verbetering van de airconditioning, beveiliging en verlichting verdubbelt het nieuwe gebouw de totale oppervlakte van het MASP en vergroot het zijn tentoonstellingscapaciteit met 66%. Deze uitbreiding transformeert niet alleen de fysieke constructie van het museum, maar ook de culturele beleving van zijn bezoekers.

"Het nieuwe gebouw komt tegemoet aan de behoefte aan meer tentoonstellingsruimte en nevenruimtes en voldoet aan de hoge eisen die aan de inrichting worden gesteld." (Miriam Elwing, projectmanager MASP)